Vardan Hovhannisyan  presenta el libro ,, El DIARIO DE PATRIOTA ,, estas historias están escritas en los años 1988 -1994 el período de la guerra, en Nagorni Karabaj Historia de gente que viveron en Region Shaumyan en Alto Karabaj  es y el sufrimiento de la gente y la victoria triunfal en su lucha por la supervivencia,     http://azatamartiki-hishatakaran.jimdo.com 

Հայտարարություն ...

 Հարգելի ընթերցող, նախկինում ,,Ազատամարտիկի Հիշատակարանում ,, տեղադրված  հոդվածներիև հարցազրույցների մի մասը տեխնիկական պատճառներով  ջնջվելէին  կայքից, որի պատճառով ներեղություն ենք խնդրում:

Մեր Web- էջի աշխատակազմը այդ ուղղությամբ աշխատանքներ է տանում, որպեսզի ամբողջությամբ վերականգնեն նախքինում տեղադրված էջերը:

Մեր ժողովուրդը չգիտես ինչու իրեն համար կուռքեր է ստեղծում, և այդ կուռքերի ետևից է գնում, իսկ իրական հերոսները, որոնց ետևից պետք է գնա ազգը այսօր ոտնահարված են, թէ ժամանակի և թէ իշխանությունների կողմից, այդպես կոչված պետական այրերից շատերը լեքսուսներով են ման գալիս, իրենց ետևում ունենալով հզոր նյութական միջոցներ և ստեղծելով իրենց գործի հետ զուգահեռ միջոցներ գործարաններ, և առևտրի կետեր: Ցավալին այն է, որ պատերազմի տարիներին այդպիսի մարդկանց բերած օգուտը Հայրենիքին գրեթէ չէր երևում, չհաշված, որ դա նրանց առիթ տվեց ստեղծել նյութական խոշոր միջոցներ և թէ կեղծ հերոսական նկարագիր: Այսօր այդ կուրցքները զարդարված ,,հերոսներից,, շատերը շարունակում են նույն ոճով թալանել, առանց այն էլ աղքատ երկրի կարողություները, չմոռանալով որ ժամանակին իրենց ենթակայության տակ եղել են հերոսություն գործած մարդիկ: Այսօր երկրապահ կոչվող կառույցը չգիտես ինչու դարձել է առաջվա կոմերիտմիությունը, ընդունվում են նոր սերնդի երիտասարդներ, որոնք իրենք-իրենց չգիտես ինչու համարում են ազատամարտիկներ, մինչդեռ իսկական երկրապահները մատնված են անուշադրության: Այդ շքանշանները և մեդալները, որոնք նվիրում են կամ վաճառում ցանկացած գործարարի իր առատաձեռն համագործակցության շնորհիվ: Մինչդեռ ազատամարտիկներից շատերին անգամ այդ կառույցի կողմից շնորհակալագրեր չի տրվել երբևէ: Պաշտպանության նախարարության կողմից անտեսվել են, ստեղծվել է մի արհեստական եռանկյունի ՊՆ գցում է երկրապահի վրա, իսկ նա էլ իր հերթին ՊՆ-ի վրա, և այդ քաշքշուկից հիասթափված հերոս ազատամարտիկները լռում են չփորձելով բարձրացնել իրենց ձայնը, քանի որ նրանցից շատերը հպարտ են և այդքան նվաստացումները նրանց համար չեն: Հիմա մոռաալով ազգի նվիրված արժանի զավակներին, մեր ժողովուրդը գնում է Լևոնափաշինյանական կամ Ջահանգիրասարգսյանական կոչվող ,,փրկիչների,, ետևից չիմանալով որ այդ խղճուկները դառնալով իշխանության տեր, ավելի սարսափելի կլինեն քան իրենց նախորդները, հիշենք հայկական առածներից մեկը, կարծում եմ կարիք չկա ասելու, ինձ թվում է գուշակեցիք: Մի թէ՞ մեր միջից չգտնվեցին արժանավույներս, որ կարողանա ճիշտ ճանապարհով տանելու աշխարհասփյուռ հայ ազգիս հոտը: Այդպիսի մարդիկ կան որոնց ոտնատակ են տվել և մոռացել:

Սակայն հիմա սերնդափոխության հետ գալիս է մի նոր սերունդ, մի նոր երիտասարդ ջահելներ, փոքր գլուխներով, երկար մազերով, պապայի մանկլավիկ զավակներ, որոնք բջջային թանկարժեք հեռախոսներով և մեքենաներով այսօրով տնօրինում են երկրում: Ուշադիր նայեք նրանց բարակ ու նուրբ մատիկներին և կհամոզվեք թէ այդպիսի փափկասուն օրիօրդ զավակները ինչ նպաստ կարող են բերել ապագայի կառուցման համար: Մոռանալով ազգային պատկանելիությանը այս գլոբացման դարում մենք միշտ մոռանում ենք, որ միևնույն է քանի տարի կամ դար էլ ապրենք, թեկուզ մեկ այլ երկրում, մենք մնում ենք Հայ: Համասեռամոլ դառնալով կամ ժամանակակից բջջային հեռախոս կրելով չեն դառնում եվրոպացի, դա գռեհիկ է նայվում, հարկավոր է մնալ մեր բարքերի մեջ:

Կարդացեք Մեծ Րաֆֆու գրվածքները և կհամոզվեք, որ մեծ գրողի ժամանակաշրջանում ևս եղել են նման մոլախոտեր, որոնք միայն թասիբի և նամուսից են խոսացել, բայց իրականում եղել են վիժվածքներ և ոչնչություններ: Կցանկանաի առանց փոփոխումների մեջ բերել վիպասանի այս մի քանի տողերը:

Փաշան եթե կարելի է այդպես կոչել մի ահագին մսեղեն բլուր էր, հաստ փորով, հաստ գլխով, հաստ ձայնով, մի խոսքով նրա մեջ ոչինչ նուրբ և տաշած բան չկար: Նուրբը նրա մեջ միայն տաճկական բարձր պաշտոնաիայի բնական խելքն էր, խորամանկությունը կեղծավորությունը, որը նենգավորության էր հասնում:

( Կայծեր Նահանգապետ փաշան էջ 52) Ինքներդ համոզվեք արդյոք սա մեր ժամանակվա երեսփոխան պատգամավորներից շատերի նկարագրությունը չէ՞ր, որոնք ազգային արժեքներից են բարձրաձայնում:  Ինչպես ասում է մեր ժողովուրդը ,, դատարկ կարասը ավելի ուժեղ է զնգում,,:  Այդպիսի վտանգավոր քաղաքական գործիչները ամենուրեք են նաև այդպիսի նախարարներ: Ետ նայելով  մեր  մեծերին և նրանց  թողած  մեծ  ժառանգությանը  կարելի է հպարտանալ,  որ  ցանկացել  են  կրթել  նոր  սերունդներին,   մենք  չգիտես  ինչու  սիրել  և  սիրում  ենք  օտարինը,  օրինակ բերեմ  Նաստրադամուսին: Ճիշտ է նա եղել  է  բանիմաց  և  տաղանդավոր,  սակայն  հեռու  չգնալով  մեր  գրականությամ  մեծերից  մեկին`  Խնկո  Ապորը:  Ինչով  է  պակաս  նա  Նաստրադամուսից  գրելով  իր  ,,Մկների  Ժողովը,,  գլուխգործոցը,  հեղինակը  գուշակել  է  այժմվա  մեր  ազգային  ժողովը: Ինչպես  մեր  ժողովուրդն  էր  ասում, ,,Ասա  ընկերդ  ով  է,  ասեմ  դու  ով  էս,,:  Չգիտեմ  երևի  մեր  ազգը  սիրում  է  մականուն  ունեցող անհատականությունների,  սակայն  իրականում  կյանքը  ցույց  է  տվել,  որ մարդը  մնում  է  միշտ  նույնը  ինչպես  կա  իրականում,  ժողովուրդը  ասում  է ,, Կարմիր  կովը  կաշին  չի  փոխում,, : Այդպիսով  մականունը   դա  չեն  դնում,  դրանք  կնքվում  են  իսկ   ինչու՞  չընտրենք  այնպիսի   մականուններով   մարդկանց,  որոնց  անունները  լինեն ,, Տաղանդ,, կամ Հանճար,  հակառակը   անելով   ընտրում  ենք   կռծողների,  և    բուսական  դասի   պատկանող  անվանումներով   մարդկանց :  Ժամանակները  փոխվել  են  կյանքը  նույն  ձև ,  սակայն  արհեստական  ստեղծված  քաղաքացի  և  գյուղացի  բալանսը  խախտվել  է,   այն  հասարակությունը,  որի  միջև  խախտված  է  դա,  չի  կարող  նորմալ  ընթանալ  դեպի  զարգացում:  Հիմա  Հայաստանում  խախտված  է  նաև  կապիտալիստ  և  աշխատավոր  բալանսը:  Այսինքն  Հայաստանում  չի  գործում  ոչինչ,  մենք  վերցնելով  Կապիտալիզմի  բոլոր  բացասական  երևույթները  միացրեցինք  Սոցիալիզմից  ժառանգած  բացասական  դրվածքին  և  վերջնական  գումարում  ստացվեց  Սոդոմ-Գոմոր:  Առաջվա  ,,համբալը,, այսօր  տեր  տիրական  է  իսկ  այդ  քաոսի  մեջ  բոլոր  հանցավոր  տարրերը  կարողացան  դառնալ  քաղաքական  գործիչներ  և  գործարարներ:  Այդ  համակարգը  դժվար  է  քանդել,  քանի  որ  այդ  հիմքերը  ամուր  են ,  միակ  ելքը  դա  դասակարգային  պայքարն  է,  կհիշենք  Թումանյանի  շատ  հեքիաթներում  և  գրվածքներում  առկա  են  նման  հասարակարգին  վերաբերող  գրվածքները: Ինչու  ժողովուրդը  ճիշտ  պայքարը  թողած  գնում  է  շինծու  հերոսների  ետևից,  որոնք  միևնույն  է  գալու  են  իշխանության  գլուխ  և  մոռանալով  ժողովրդի  տառապանքի  այդ  դժվաիրն  ճանապարհը: Ինչու  մոռացանք  այն  գործիչներին  որոնք  դարձել  են  խորհրդատուններ  և  ճանաչված  և  հարգված  մարդիկ, օրինակները  շատ  են,  միան  կթվարկեմ  մի  քանի   նախկին  վարչապետների,  որոնք  կոպեկներով  ծախեցին  Արմենթելը   ու  Կոնյակի   գոծարանները,  իսկ  հսկա  շահույթները  իրենց  անձնական  բարեկեցիկությունը  ապահովեցին:  Հարկավոր  է  գործել,  որտեղ  մնաց  մեր  հայ  երիտասարդ  վրիժառունների  պատիվն  ու  թասիբը,  որ   այսօր  նախնտրելով  վիզ  ծռել  հարստահարիչների  առջև  ստանալով  իրենց  թուլփայը   այսօր  հպարտանում  են,  որ  իրենց  մորքուրի  կամ  հորեղբոր  զոքանչը  ինչ,  որ  մականուն  կրրղի  վարորդի  հորեղբոր  եղբայրն  է:  

Մինչդեռ  երբ  է  անթասիբ  ապրենք  Նաիրի  Հունանյանին  դավաճան  անվանելով  ինչու  ենք  մոռանում,  որ  կաին  մարդիկ  որ  ավելի  հանցավոր  էին  քան  նա,  ինչու  չենք  հիշում  այն  խոսքերը,  որ  ասաց  նա,  ինչու  մյուսների  հանցնքը   դատապարտող  միակ  զոհը  նա  եղավ,  սակայն  Հոկտեմբերի 27-ը  ից  օգտվելով  որոշ  մարդիկ  դարձան  ավելի  հզոր   և  հարստության  տեր:  Հիմա  էլ   կան  մարդիկ,  որոնք  անցնելով  պատերազմի  ողջ  ծանծաղուտներով  չհասան  այդքան  մեծարման,  քան  թէ  մի  պատգամավոր  որը  միջադեպի  օրը վախից  միզելով  տակը,  կարող  է  արժանանալ  փառքի   ու  մեծարանքի:

Պատմության  չարաբաստիկ   անիվը  նորից  ետ  է  պտտվում,  և  այդպիսինների  պատճառով  էր,  որ   Անդրանկի,  Դրոյի  և  Նժդեհի  նման  մեծ  հայրենասերներ  լքում  են  իրենց  հայրենիքը  և  հիմա  նոր  եկող  սերունդը  ոչինչ  չի  ուզում  փոխել  փորձելով   ապրել   մանկլավիկների  նման  լինել  հարստահարիչ   մոնոպոլիստների  ստրուկը,   այդ  կարգավիճակով  հեշտ  է  ապրել:

Չկա  այն պայքարի  կրակը,  չկա  Թեհլերյաններին  հաջորդողները,  իսկ  Նայրիի  Հունանյանների  նմանները,  որոնք  ցանկանալով  փոխել  մի  բան,  սակայն  սխալ  գործելով  և  անմտածված,  այդպես  էլ  կկորչեն  կփոշիանան    բացասական  Դավաճանի  պիտակը  թողնելով մեր  պատմության  մեջ:  

Հ . Վարդանյան ,,Ազատամարտիկ,, 20/10/2010

Մոռացված Հերոսներ ,, Մահապարտներ ,,

Մեր ժամանակների պատմագետները և լրագրողները, որոնք այժմ խոսում են ժամանակակից պատմության մասին չգիտես ինչու հիմնվում են այս կամ այն փաստաթղթերի վրա, այդպես ասած ՀՀՇ-ական շատ ղեկավարներ իրակամ թաքցրել են հանրությունից շատ կարևոր պատմական փաստեր և նյութեր, և չգիտես ինչու ոչ մի լրագրող կամ համապատասխան մասնագետները անտեսել են դա: Չէ որ լրագրողների հաղորդած կամ գրված նյութերի վրա է ստեղծվում պատմությունը, եկենք հիշենք 80-ականների վերջերին կարևոր փաստագրական շատ նյութեր գտնվում էր Պետական Անվտանգության Կոմիտեի ձեռքին, և շատ հարցերում նրանք թաքցնում էին ճշմարտությունը, սակայն Խորհրդային Կայսրության փլուզումից հետո, որոշ անհատներ, ՀՀՇ-ից փորձեցին իրենց վերագրել ,,ազգային փրկիչների,, կամ ,, ազգային հերոսների,,: Խորհուրդ կտաի շատ լրագրողների այդ հարցին մոտենալ ավելի խոհեմ, քանի որ դա վաղ անցիալում էր և դեռ կան ականատեսներ և գիտակ մարդիկ, ինչու չփորձել գոնե նրանց միջոցով Ճշտել այն տարիների բացթողումները, գոնե հիմա անենք այն ինչ չենք արել են տասնյակ տարի առաջ: Հասարակությունը նույնիսկ չգիտեն որ դեռևս պատերազմի ժամանակ 90-ականների սկզբին, ՀՀՇ-ի պարագլուխների միջոցով կրկնվել է և իրականացվել Ստալինյան 37 թվականի ռեպրեսիայի ժամանակների հունձը,: Խոշորամաշտաբ որս սկսելով Ղարաբաղյան ազատամարտիկների դեմ, նույնիսկ պատերազմի ավարտից հետո Լևոնի Տեր-Պետրոսյանի հնարած ,,Դրո,, կազմակերպության անվան տակ շատ դաշնակների, որոնք մարտադաշտում սխրանքներ էին գործել խոշտանգվեցին ՊԱԿ-ի նկուղներում, օրինակ բերելով նույն ՀԱԲ-ի և Արաբո ջոկատի տղաներինի նկատմամբ հետապնդումները:

Հենց նույն ոստիկանը, որը մի ժամանակ մահակներով դիմավորեց մեր ազգային շարժումը, և իր ծառայության ընթացքում մի քոռ փուշ հանելու համար մատը մատին չէր տվել, այսօր դարձել է ,, Ազգային Հերոս,,:

Պարոնայք, համազգեստ փոխելով և անվանափոխումով մարդու ինքնությունը չեն փոխում: Մեր պատմության ամենակարևոր մի փաստ, որը ցավով կարելի էր նշել, դա հայ ՄԱՀԱՊԱՐՏՆԵՐԻ հարցն է: Միշտ խոսվում է այն թէ Վազգեն Սարգսյանի կոչով 1993 թվականի աշնանը ստեղծվեց մահապարտների` Արծիվներ գումարտակը, սակայն այն, փաստը որ մինչ 1993 թվականի եղել են Ազատամարտի առաջին մահապարտները այդ մասին ոչ մեկ չի հիշում նույնիսկ հնարավոր է, որ անգալ նյութեր էլ չկան:

1991Թվականին պրիլին ՀՀ ,,Հատուկ Գնդում,, պաշարված Գետաշենին օգնություն հասնելու նպատակով գնդի կամավորական մարտիկներից ընտրվում է 20 հոգանուց բաղկացած ՄԱՀԱՊԱՐՏՆԵՐԻ մի խումբ: Նորից եմ կրկնում 1991 ապրիլին Մահապարտները խումբը կազմված էր երկու վաշտերից ընտրված տասական կամավորներից և իրականում հենց նրանք էլ առաջին Մահապարտների խումբն էր մեր ազատագրական գոյապայքարում: Մահապարտների ջոկատը, պետք է իրագործեր աներևակայելի մի առաջադրանք, նրանց առջև դրված առաջադրանքի մասին չեմ խոսում, ջոկատի 20 հոգանոց խումբը բազմիցս անգամ մասնակցելով ՀՀ սահմանների պաշտպանությանը մարտերին ուներ բավականին մարտական փորձ: Սակայն այդ առաջադրանքը, որը դրված էր նրանց առջև դա մահվան ճանապարհ էր, որտեղից վերադարձ չկար, գոյատևելու կամ կենդանի մնալու երաշխիքը բացառված էր, նրանք կամավոր գնում էին մահվան: Դա գիտեին և մեկնողները և նրանց Ճանապարհ դնողները: Չանդրադառնալով մանրամասնություններին միայն տեղեկացնեմ որ Մահապարտներին ճանապահելուց առաջ մահախոսական ելույթով հանդես եկավ Հատուկ Գնդի հրամանատար` գնդապետ Ս. Առաքելյանը: Նրանք գիտեին, որ գնում են և առանց վերադարձի: Կամավոր գրելով իրենց մահվան դատավճիռը, գնացին գիտակցելով, կատարելով իրենց հայրենասիրական պարտքը:

Մահապարտները խումբը հասնելով Վարդենիսի սահմանային գծին ստանալով Ներքին գործերի Փոխ-նախարար` Աշոտ Մանուչարյանի անմիջական հրամանի համաձայն հանվում է և ամիջապես ուղարկվում Շամշադինի շրջանի մարտական գործողությունների վայր, այդպիսով փոխ-նախարար Մանուչարյանը հրաժարվում է զոհաբերել ջոկատը: Այդ ,,Խենթ,, գործողությունը պայմանավորված էր միայն նրանում, որ զոհաբերելով Մահապարտների Խումբը միայն բարոյապես պետք է ոգևորեին Գետաշենցիներին, որ Հայաստանից նրանց օգնության է շտապում զինված մի ջոկատ, որպեսզի Գետաշենցիները սեփական ուժերով դիմակայեն Ադրբեջանական և Ռուսական զորքերի հարձակումը: Այդպիսով խումբը սահմանագծին ստանալով նոր առաջադրանք ամիջապես հասնում է Շամշադինի մարտական գործողությունների վայր: Նորից եմ ուզում կրկնվել, առաջադրանքը փոխվում է հենց սահմանագծին և նոր տրված առաջադրանքը խումբը կատարեց փառքով:

Բարեհաջող Մահապարտների խումբը միայն մեկ վիրավորով վերադարձավ Երևան: Բանը այն է որ ինչու՞ է մոռացելվել այդ մասին, ինչու՞ չենք հիշում նրանց, որոնք առաջինն, նրանք որոնք պատմություն են գրում կածես չեն ուզում հետաքրքրվել իրական պատմությունով: Ներկայիս ,, Հերոսները,, որոնք պատմություն են ստեղծում, որպեսզի իրենց ներկայացնեն ողջ ազգին որպես փրկիչներ, սակայն այդ մարդկանց անունները, որոնք բաց ճակատով գնացին մահվան, այժմ ծպտված ու մոռացված տանում են իրենց գոյը: Մենք արժանի գնահատական չենք կարող տալ մեր իսկական հերոսներին, Սակայն նրանք մեր մեջ են, հարկավոր է գրել նրանց մասին, նրանք մեր կենդանի լեգենդներն են: ԵՎ թող չասի ոչ մի ազատամարտիկ, որ իր համար հեշտ էր գնալ մահվան, սակայն նրանք դա արեցին և նրանց սխրանքը ցավոք սրտի մոռացվեց, նրանց զոհաբերությունը ջնջվեց, նույնիսկ շնորհակալության և հարգանքի չարժանացան: Եվ որպեսզի մեր իրական հերոսները` Անդրանիկի և Նժդեհի նման վիրավորված ու խոցված սրտով չլքեն հայրենիքը: Ուստի ես ինձ իրավունք եմ վերապահում խոսել այդ մասին, և կոչ եմ անում Պաշտպանության Նախարարին և Հանրապետության Նախագահին, գոնե հիմա այսքան տարիներ մոռանալոց հետո արժանապատիվ գնահատեք մեր առաջին և մոռացված Մահապարտներին, որոնք պատրաստ էին իրենց կյանքի գնով ճանապարհ հարթել մեր ազատամարտի հաղթանակին:

Կցանկանաի նշել այդ Մահապարտների խմբի երկու հրամանատարների անունները, որոնք գլխավորում էիր խումբը: ,,Գարեգին Նժդեհի,, վաշտից Սամվել Արամի Աբրահամյան, իսկ ,,Արցախի,, վաշտից Ջանիկ Գիրգորի Սահակյան:

Ետ նայենք և կտեսնենք, որ հայոց պատմության մեջ եղել են անձնազոհ և նվիրված քաջ մարտիկներ, սակայն Մահապարտներ կնիքով հայրենասերներ նվիրյալներ գրեթէ չեն եղել, և մենք իրավունք չունենք անտեսելու նրանց, որոնք իրենց վրա վերցրեցին այդ Մահապարտի դրոշմը: Վերականգնենք արդարությունը գնահատենք մոռացված հերոսներին: Հարկ եղած դեպքում կարող եմ տրամադրել ողջ Մահապարտների անվանացանկը:

  Վ Հովհաննիսյան 20 /04/2011 Ի